صبا کریمی/
سال 81 بود که «هزار راه نرفته» به تهیه‌کنندگی ناهیدسادات شریفی در قالب یک برنامه ساختارشکن و جنجالی پا به تلویزیون گذاشت و با محوریت خانواده و ازدواج، رویکرد تازه و متفاوتی را به فضای پرمخاطب رسانه ملی تزریق کرد.
ادامه‌دار شدن این برنامه در پنج فصل متوالی و طی دهه گذشته نشان از این داشت که «هزار راه نرفته» مسیر خود را بدرستی پیموده و توانسته آن‌گونه که باید، مؤثر باشد، اما در انتهای فصل پنجم که سال 88 روی آنتن رفت، ساخت و تولید آن متوقف شد و این روزها پس از وقفه‌ای ۱۰ ساله فصل ششم آن با ساختاری جدید از شنبه هفته جاری روی آنتن شبکه دو سیما رفته است.
محور اصلی «هزار راه نرفته» خانواده است که با حضور کارشناسان و اساتید دانشگاهی به موضوعات مربوط به روابط والدین با نوجوانان و تأثیر آن در آینده زندگی مشترک آن‌ها، شاخصه‌های انتخاب صحیح همسر، حل مسئله و مدیریت بحران، کنترل هیجانات، مدیریت طلاق و زندگی پس از آن و… می‌پردازد. ناهیدسادات شریفی پس از سال‌ها دوری از تلویزیون اطلاعات تازه‌ای درباره سری جدید این برنامه به خوانندگان قدس می‌دهد.
خانم شریفی برنامه «هزار راه نرفته» در زمان خودش یکی از بهترین برنامه‌های ترکیبی و خانواده‌محور تلویزیون بود، اما در حالی که بازخوردهای خوبی از مخاطبانش می‌گرفت تولیدش متوقف شد. به آن سال‌ها بازگردیم، چرا باوجود اقبال این برنامه، تولید آن ادامه پیدا نکرد؟
یکی از دلایل این وقفه نیاز خودم مبنی بر فاصله گرفتن از برنامه به لحاظ زمانی بود. از سویی دیگر آن زمان با تغییرات مدیریتی در سازمان هم مواجه بودیم، طبیعتاً هر مدیری دیدگاه‌های مختص به خودش را دارد و ممکن است فردی نسبت به یک برنامه اقبال قلبی داشته باشد و یک مدیر دیگر نوع متفاوتی از موضوعات و سوژه‌ها برایش مهم باشد. البته جدا از این موارد، این وقفه در تولید برنامه یک علت عمده دیگر هم داشت که طی این چند سال نمود آن بیشتر مشخص شده و آن هم وجود اسپانسر برای برنامه‌ها بود. همان‌طور که می‌دانید هر برنامه ای باید با اسپانسر تولید می‌شد و قاعدتاً من نمی توانستم سراغ آن بروم، چرا که اگر قرار بود برنامه یک حامی خاص داشته باشد باید ملزم به اجرای تعهداتی می‌شدیم که از عهده این برنامه خارج بود. «هزار راه نرفته» به دور از هر نوع وابستگی به یک طرز فکر خاص، راه خود را ادامه می‌داد و من تمایلی به تغییر این راهبرد و از دست دادن استقلال برنامه نداشتم. در واقع ما به دنبال این بودیم هر مسئله‌ای را که مطرح می‌کنیم برپایه استدلال باشد و برای آن راه حل ارائه دهیم و این استقلال لازمه کار ما بود، ضمن اینکه اساساً پیدا کردن اسپانسر هم در نوع خود کار دشواری است و یک تهیه‌کننده برای پیدا کردن آن نیازمند مهارت‌های خاصی است که من نداشتم.
آخرین فصل از این برنامه مربوط به سال 88 است. با توجه به این توضیحات، داستان شروع دوباره برنامه چه بود؟
بازگشت دوباره ما در واقع با حمایت مالی و اولیه شورای اجتماعی کشور اتفاق افتاد که مایل بودند در حوزه طلاق حامی برنامه «هزار راه نرفته» باشند. سازمان صدا و سیما این بار خیلی اصرار داشت که برنامه «هزار راه نرفته» ساخته شود و خودشان با من تماس گرفتند و خواستند تولید دوباره این برنامه را آغاز کنم.
نسبت به دوره‌های پیش چقدر با تغییر ساختاری برنامه روبه‌رو خواهیم بود؟
ببینید، برنامه در این دوره خیلی جدید و متفاوت شده است. همان‌طور که از نام برنامه‌های ترکیبی مشخص است، این شکل برنامه‌ها یک ساختار معلوم، معدود و محدودی دارند؛ اما این ساختار مشخص به آن معنا نیست که برنامه «هزار راه نرفته» مانند گذشته است و تغییری نکرده، بلکه شکل و شمایل و بخش‌های این برنامه بسیار متفاوت شده است. به طور مثال ما گفت‌وگو با مواردی را که دچار اختلافات خانوادگی شدند، همچنان در برنامه داریم، اما این بخش فقط یک‌سوم برنامه را شامل می‌شود و دو سوم دیگر برنامه به شیوه‌های مختلف طرح موضوع از قبیل آشنایی و انتخاب همسر برمی گردد که فرم ساختاری آن هم متفاوت شده است. ما این بار خانواده‌هایی را در این برنامه داریم که به دلیل اختلافاتشان وارد دادگاه‌ها و محاکم قضایی شدند، اما با جلسات مشاوره به زندگی زناشویی خود بازگشتند و در حال حاضر نیز چند سالی است که با رضایت زندگی می‌کنند.
خانواده‌های دیگری هم هستند که موضوع آن‌ها در قالب و شکل متفاوتی مطرح می‌شود؛ آن‌ها هم مانند همه مردم دچار مشکل شده‌اند و با مسائل مختلفی درگیر هستند، اما با درایت خود و کمک‌های مشاوره، مسئله را حل‌وفصل کرده و به هیچ دادگاهی هم مراجعه نکردند، بلکه مشکلات را به شیوه‌ای که عنوان خواهیم کرد از میان برداشتند و سال‌هاست با خوشبختی زندگی می‌کنند. این بخش هم در نوع متفاوتی ارائه شده است. شاید یک تمایز آشکار این برنامه نسبت به برنامه پیشین این است که مجری را حذف کردیم و در گفت‌وگو با کارشناسان و خانواده‌های موفق مجری حضور ندارد و فقط در موارد اختلافی من به شخصه با آن‌ها گفت‌وگو خواهم کرد. آیتمی هم به نام والد و نوجوان داریم که در گفت‌وگوی والد همجنس و غیرهمجنس با فرزند نوجوانشان تأثیر روابط آن‌ها در موفقیت زندگی آینده‌شان را نشان خواهیم داد، این قسمت هم بدون مجری است.
تسلط و تأثیر فضای مجازی بر زندگی مردم انکارناپذیر است. نمونه آن حضور اینفلوئنسرهای اینستاگرام است که برای مردم تبدیل به الگوهای رفتاری شده‌اند. چقدر با این شکل از پیشروهای اجتماعی که گاه فاقد تخصص در امور زندگی هستند موافقید؟
واقعیت این است که هر تحول یا نوآوری با خود آسیب‌هایی هم به همراه دارد. به این معنی که این فضا با یک الزاماتی روبه‌روست و می‌تواند حاشیه‌هایی هم به همراه داشته باشد که سبب شود مردم از متن فاصله بگیرند. شاید بتوان این ایراد را متوجه متولیان و رسانه‌های فرهنگی دانست که در وهله نخست مردم را نسبت به آسیب‌های رسانه‌های جدید آگاه نکرده‌اند. فضای مجازی هم نمونه بارز آن است که در زمان مناسب آموزش‌های لازم درباره آن داده نشد. به نظرم رسانه‌های معتبر و متولیان فرهنگی باید اساس و پایه فرهنگی و اجتماعی همه محصولات فرهنگی را فراهم کنند.
البته باید یک بخشی را هم به خود مردم سپرد. ما یک اصل روشن و واضح داریم که می‌گوید شنونده باید عاقل باشد. مردم در هر سطحی از تخصص، سواد و تجربه با هزاران پیامی که از راه‌های گوناگون به آن‌ها می‌رسد روبه‌رو می‌شوند. ما که نمی توانیم مانع رسیدن آن پیام‌ها باشیم، بلکه باید سطح هوشیاری خودمان را بالا ببریم. گاهی اوقات ما از یک شایعه چنان فریب می‌خوریم که مسیر زندگیمان در کوتاه یا بلندمدت دچار تغییر می‌شود و این مسئله کاملاً به خودمان بستگی دارد که اطلاعات پیش رویمان را ارزیابی کنیم. بنابراین همه ما باید شنونده عاقلی باشیم، آن‌ها را نقد کنیم و کم‌کم نحوه استفاده از این ابزارها را هم یاد می‌گیریم.
این روزها جامعه نسبت به سال‌هایی که «هزار راه نرفته» روی آنتن می‌رفت تفاوت معناداری پیدا کرده است. به نظرتان این برنامه هنوز هم قدرت مرجع بودن خود را خواهد داشت؟
اگر بخواهیم خوشبینانه به تفاوت‌های امروز جامعه و حضور فضای مجازی بنگریم، می‌بینیم که جامعه هم بیکار نمانده و رسانه‌های جمعی از جمله روزنامه‌ها، مجلات، تلویزیون و همه نهادهای معتبر فرهنگی کار خودشان را انجام می‌دهند و به مردم آگاهی می‌رسانند. امیدوارم ما و همه کسانی که در رسانه‌ها هستند بتوانیم سطح علمی و آگاهی صحیح را در مردم بالا ببریم و مردم همه چیز را نپذیرند و خودشان مسائل را نقد کنند، خلاق باشند و درست انتخاب کنند. امیدوارم به جایی برسیم که همه این توانایی را داشته باشیم و ما هم در این راستا همه تلاش خود را خواهیم کرد.
نظر شما